'Oef. De Schroef vzw valt niet stil'

 

Door: Herman Gezelle (1/7/2022)
 

​

'Oef. De Schroef vzw valt niet stil. In een havenstad zoals Antwerpen is dat goed nieuws', zegt Marina Willems van vzw De Schroef.
 

'De Schroef vzw is het onthaal- en ontmoetingscentrum (annex kleuterschool en jeugdwerking, enz.) voor de binnenschippersgezinnen van Vlaanderen.

Het nieuws had dramatisch kunnen zijn. Een tijd was er gevaar dat de werking (kleuterschool uitgezonderd) zou stilvallen omdat het Vlaams Departement Binnenlands Bestuur zijn subsidies schrapte en de stedelijke en provinciale Antwerpse instellingen geen redding brachten.
 

Gelukkig kunnen we nu melden dat er redding is gevonden bij het Vlaams Departement Welzijn dat aan Caritas Vlaanderen vzw vraagt om een werking op te zetten voor alle trekkende bevolkingsgroepen (circussen, kermissen, ambulante handelaars, ...) en dat voor de binnenschippers te doen samen met vzw De Schroef.
 

De binnenschippers?

Het gaat om een 1.000 tot 1.200 gezinnen en ondernemingen met hun werknemers en mensen in bedrijven die de Belgische en Europese binnenwateren bevaren en op wie almaar meer hoop gesteld wordt om trafiek van de autowegen te houden.
 

Wat doet De Schroef vzw?

Het is het onthaal- en ontmoetingscentrum waar schippers bijeenkomen, vergaderen, feesten, hun kinderen naar de kleuterschool en de jeugdwerking brengen, de ouderen hun ontmoetingsmomenten hebben en waar ook de individuele welzijn- en andere problemen aan bod komen.
 

De Schroef deed met de Karel de Grote Hogeschool een onderzoek bij zijn publieksgroep naar de nieuwe noden en daar komen drie opvallende conclusies uit naar voren die we - De Schroef en Caritas - meteen moeten oppakken en verder zullen bekendmaken.
 

1. De vraag naar onderlinge contacten onder de binnenschippers wordt almaar groter. De snelheid van het economisch gebeuren neemt almaar toe, de kansen op contacten smelten almaar verder weg tot een dramatisch laag niveau. Geef ons de kans elkaar te ontmoeten, smeken de schippers.
 

2. Materieel worden ontmoetingen ook almaar moeilijker omdat zowel in de haven als elders de aanlegplaatsen waar de binnenschippers de auto van boord kunnen halen, almaar zeldzamer worden. Dit moeten we samen met de schippersbonden aanpakken.
 

3. We raken niet meer tot bij de huisarts, de tandarts, de psycholoog, de kinesist, roepen de binnenschippers uit. Al die diensten werken, zeker sinds Covid, almaar meer op afspraak, terwijl schippers precies door hun reizende bestaan niet weten waar ze precies zullen zijn volgende week maandag om 15.45 uur als er nog een plaatsje vrij is bij de huisarts. Daarvoor gaan we oplossingen uitwerken.'
 

Contact : De Schroef vzw - Marina Willems - marina@deschroef.be

​

PERSARTIKELS:
 

https://caritasvlaanderen.be/nl/binnenschippers

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/06/09/binnenschippers-hebben-het-almaar-moeilijker-om-werk-en-privelev/

https://nnieuws.be/artikel/oef-de-schroef-vzw-valt-niet-stil

http://guytegenbos.be/2022/08/09/meer-binnenvaart-vereist-meer-aandacht-voor-welzijn-van-schippers-en-hun-gezin/

https://www.flows.be/transport/guy-tegenbos-werkt-mee-aan-project-de-schroef-voor-schipperswelzijn

http://guytegenbos.be/2022/08/25/de-schroef-vzw-is-er-voor-mensen-uit-de-binnenvaart/
https://www.kerkenleven.be/uitgave/2233/artikel/vzw-de-schroef%E2%80%A9is-er-voor-mensen-uit-de-binnenvaart

​

​

Meer binnenvaart vereist meer aandacht voor welzijn van schippers en hun gezin
 

Volgend artikel is verschenen in Flows, digitaal tijdschrift voor de transportsector door Koen Heinen - 09 aug 2022

​

Uit een onderzoek van de KdG Hogeschool blijkt dat schippers behoefte hebben aan meer onderlinge contacten, een makkelijkere toegang tot gezondheidszorg en meer ligplaatsen. De economische gezondheid van de binnenvaart is afhankelijk van hun welzijn.

Tot dat besluit komen Martine Van Hemelrijk, voorzitster, en Guy Tegenbos, voormalig journalist van De Standaard en adviseur van De Schroef, het onthaal- en ontmoetingscentrum voor binnenschippersgezinnen in Vlaanderen. Het centrum is gevestigd aan de Elzasweg in de haven van Antwerpen. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van De Schroef.
 

Op internaat

De Schroef vzw bestaat ondertussen al ruim veertig jaar. “Aanleiding voor de oprichting van De Schroef was een eindwerk van een sociaal verpleegkundige van Kind en Gezin begin jaren ’80 over schipperskinderen in het eerste leerjaar. De situatie was bedroevend. Ze hadden een grote leerachterstand en hun taalontwikkeling was zeer slecht. Het merendeel van de schippersbevolking uit die tijd was niet tot zijn 14 naar school geweest. Toen de toenmalige socialistische minister van Onderwijs Jef Ramaekers de leerplicht wilde vervroegen naar 5 jaar, hadden de schippers daar geen oren naar, want dan moesten hun kinderen al zo vroeg naar een internaat. Ze dreigden met een blokkade van de havens zoals in ’76”, leggen Martine Van Hemelrijk en Guy Tegenbos uit.
 

Deal

Guy Tegenbos was in die tijd woordvoerder van toenmalig Vlaams minister-president Rika Debacker en kreeg de opdracht om de zaak te ontmijnen. “We hebben toen alle dertien schippersbonden bij elkaar gekregen en hen gewezen op de situatie van hun kinderen in het eerste leerjaar. De schoolplicht en dus het internaat vanaf 5 jaar tegenhouden, was mogelijk als zij hun kinderen naar de kinderopvang zouden brengen, die we zouden uitbouwen nabij hun ligplaatsen in de havens van Antwerpen en Gent. We hadden een deal en zo is het begonnen, eerst met De Schroef in Antwerpen en later in Gent met De Boei. Geleidelijk aan groeide dat uit tot een kleuterklas en later tot een kleuterschool erkend en gefinancierd door de overheid. De schippers kwamen ook met steeds meer andere problemen op de proppen”, schetst Tegenbos de beginjaren van De Schroef.
 

Onderwijs Rijn- en Binnenvaart

“De filosofie achter het opbouwwerk is: we beginnen ermee en als het kan geven we het door aan anderen. Zo hebben we een bibliotheek opgericht en de schippers de weg er naartoe gewezen. Op een gegeven moment moesten ze volgens de EU-regelgeving allerlei attesten kunnen voorleggen: vaarbewijs, Rijnpatent, radarpatent, enzovoort. Niemand doceerde dat, dus zijn we er zelf mee begonnen samen met het Technicum in de Londenstraat”, vertelt Tegenbos.

Martine Van Hemelrijk: “Later is het gemeenschapsonderwijs gestart met een afdeling Rijn- en Binnenvaart en konden wij stoppen. Carlos Bertrains en Jozef De Lamper waren de trekkers. Mijn vader, schipper, was een goede vriend van De Lamper en zo leerde ik die opleiding kennen en ben ik er in 1987 gaan lesgeven.”
 

Bij de dokter

Aanleiding voor het onderzoek door de KdG Hogeschool was het feit dat de afdeling Integratie van het Departement Binnenlands Bestuur waaronder De Schroef toen viel, de werking niet meer wilde financieren. “We zijn bij het departement Welzijn gaan aankloppen waar we eerder al onder vielen, om te horen of zij de subsidiëring konden overnemen. Ja dus, en onze nieuwe partner Caritas moet vergelijkbaar welzijnswerk proberen uit te bouwen voor andere trekkende bevolkingsgroepen zoals circussen, kermissen en trekkende handelaars.”

“Tegelijkertijd hebben we ons afgevraagd of we wel met de juiste dingen bezig waren. Het is goed dat we dat gedaan hebben. Een aantal zaken die uit het onderzoek naar voor kwamen, kunnen we nu aanpakken. Zoals het feit dat schippers moeilijk nog tot bij de arts, tandarts, psycholoog of kinesist geraken, omdat die beroepen almaar meer met afspraken werken die voor schippers zeer moeilijk haalbaar zijn. Dat hadden we niet gezien. Ook de vraag naar meer onderlinge contacten verraste ons. Het feit dat almaar meer ligplaatsen wegvallen, wordt ook een nijpend probleem. Met die nieuwe signalen gaan we nu aan de slag”, zeggen Van Hemelrijk en Tegenbos nog.
 

Niet meer aantrekkelijk

Het onderzoek heeft zeker één grote boodschap opgeleverd volgens hen: als men niet meer aandacht zal besteden aan het welzijn van de schippers, hoe ze zich voelen, zich kunnen integreren, dan wordt het beroep niet meer aantrekkelijk. “We zullen de binnenvaart economisch niet overeind kunnen houden als ze niet aantrekkelijker wordt. Jongeren zijn al langer hoe minder bereid om zich daarin te gooien”, zeggen ze.
 

Focus op jongeren

Met de resultaten van het onderzoek in de hand heeft De Schroef aan De Vlaamse Waterweg voorgesteld om een nieuw onderzoek te starten met de focus op jongeren. “We willen weten wat hen motiveert en wat hen afremt. Het aantal kandidaten in de opleiding zakt nog steeds”.
 

Hulppost in haven

In afwachting van het nieuwe onderzoek gaat De Schroef binnenkort aan de slag met de bevindingen uit het eerste onderzoek. “Concrete actiepunten zijn in eerste instantie de gezondheidszorg. Daarmee beginnen we in september. We zullen met de eerstelijnszorg in Antwerpen praten om ervoor te zorgen dat schippers op open afspraak kunnen komen. De Hulppost in de haven kunnen we daar ook bij betrekken. Een tweede actiepunt zijn de ligplaatsen, drie de contacten en vier de jeugd: wat maakt het voor hen aantrekkelijk”, zo besluiten Van Hemelrijk en Tegenbos.
 

De jeugdwerking van De Schroef kreeg intussen via de samenwerking met Caritas, een nieuwe medewerkster.

​

​

De Schroef vzw is er voor mensen uit de binnenvaart

 

Verschenen in Kerk en leven, 16 augustus 2022

​

Economische belangenbehartiging voor de binnenscheepvaart is belangrijk, maar wie houdt zich bezig met het welzijn van de schippers en hun families? De Schroef neemt die taak al veertig jaar op zich. Luk Vanmaercke
 

Guy Tegenbos, voormalig redacteur van De Standaard, rolde in een vorig leven bij toeval in de wereld van de binnenvaart. Samen met voorzitter Martine Van Hemelrijk blijft hij zich als adviseur en medeoprichter van vzw De Schroef inzetten voor de binnenschippers. „We zijn geen vakbond of werkgeversorganisatie”, beklemtoont hij. „Bij ons draait het om het welzijn van de mensen, om hun onderlinge contacten, om een plek waar ze altijd terechtkunnen.” Het onthaal- en recreatiecentrum in de Antwerpse haven en de aanwezigheid van een kleuterschool spelen in op die behoefte.

​

Wie zijn eigenlijk de binnenschippers? Het gaat om 1.000 tot 1.500 gezinnen, soms met werknemers, die de Belgische en Europese binnenwateren van hieruit bevaren. De Schroef is in de eerste plaats een onthaal- en ontmoetingscentrum, waar de schippers bijeenkomen, vergaderen en feesten, waar ze hun kinderen naar de kleuterschool en naar de jeugdwerking brengen.

„Vooral ontmoeting is belangrijk”, beklemtoont Guy Tegenbos. „Vroeger lagen de schepen vaak lange tijd stil, wachtend op een volgende vracht. Dat schiep gelegenheid tot onderling contact. Er was ook een schippersbeurs in Antwerpen, met tal van cafés rondom. De schippers vormden een gemeenschap. Vandaag verlopen de orders niet meer via de beurs en lang stilliggen is er niet meer bij. De schippers zien elkaar niet meer. Het is nochtans belangrijk dat ze verhalen kunnen uitwisselen en beroepsfierheid kunnen delen. Vandaar hun smeekbede: maak dat we elkaar weer kunnen ontmoeten.”

​

 

Binnenschippers hebben nood aan aanlegplaatsen waar ze hun auto van boord kunnen halen. © Christian Vergauwen 

​

 

Dat blijkt ook uit een onderzoek dat de Karel de Grote Hogeschool deed naar de noden van de binnenschippers. De snelheid van het economische gebeuren neemt toe, de kansen op contacten smelten weg tot een dramatisch laag niveau. Vooral op die vraag wil De Schroef een antwoord bieden.
Sint-Nicolaas van Myra is niet enkel de patroonheilige van de kinderen, maar ook van de schippers. Het is dus geen toeval dat het jaarlijkse sinterklaasfeest het belangrijkste ontmoetingsmoment is onder binnenschippers. „Een weekend lang, van vrijdag tot zondag, probeert elke schipper naar ons onthaalcentrum te komen”, vertelt Tegenbos. „Meer dan de helft van alle schippers is dan aanwezig, met of zonder kinderen. We plaatsen een grote tent aan ons centrum, om iedereen te kunnen opvangen. Ze vragen meer van dat soort momenten, anders verbrokkelt het dorpje dat de schippersgemeenschap is.”

​

 

Kleuterschool De Schroef zorgt voor een warme en familiale sfeer voor de jongste schipperstelgen. © vzw De Schroef

​

 

Uit het hogergenoemde onderzoek blijkt ook de behoefte aan aanlegplaatsen waar de binnenschippers de auto van boord kunnen halen.

 

 

 

Die plekken worden steeds zeldzamer”, bevestigt Guy Tegenbos. „De schippers hebben nood aan plaatsen waar ze kunnen aanleggen om tijdens het weekend de kinderen op te halen in hun internaat. Ze rijden vaak honderden kilometers om dat te doen.”
Omdat de binnenvaarders het niet zien zitten om de kinderen op al te jonge leeftijd op internaat te sturen, richtte De Schroef ook een kleuterschool op. De jongste ukken kunnen daar terecht wanneer hun ouders aanmeren. Varen ze weer uit, dan krijgen de ouders didactisch materiaal mee om onderweg de kinderen te begeleiden. Kampten de schipperskinderen vroeger met een leerachterstand wanneer ze begonnen aan de lagere school, dan is die achterstand nu weggewerkt.

​

 

Patroonheilige Sint-Nicolaas staat garant voor een band tussen alle schippersgezinnen. © vzw De Schroef 
 

 

De Schroef werkt ook aan oplossingen voor praktische problemen die bij het schippersbestaan horen. Het is bijvoorbeeld niet makkelijk een afspraak te maken bij de huisarts, tandarts of kinesist. Vaak kunnen ze immers niet exact inschatten wanneer ze op welke plek zullen zijn. „De laatste vrije spreekuren zijn compleet verdwenen door de coronacrisis”, legt Guy Tegenbos uit. „De schippers kunnen nergens meer zonder afspraak terecht. Dat proberen we nu op te lossen in overleg met Eerstelijnszone Antwerpen. Het is belangrijk dat de schippersfamilies vertrouwde artsen hebben die ook op afstand kunnen helpen met voorschriften of andere bijstand.”
Vorig jaar zag het er even benard uit voor De Schroef. De Vlaamse regering schrapte de subsidies voor de vzw. Gelukkig gaf het Vlaams Departement Welzijn aan Caritas Vlaanderen de opdracht het welzijnswerk en het onthaalbeleid voor alle trekkende bevolkingsgroepen uit te bouwen. vzw De Schroef sloot dit jaar een samenwerkingsakkoord met de kerkelijke organisatie. Caritas nam de personeelsleden van De Schroef over en beide organisaties wisselen nu expertise uit. De Schroef kan op die manier zelfstandig blijven functioneren, met medewerkers bij Caritas en vrijwilligers in de eigen rangen.

​

Lees het artikel op de website van Kerk en Leven:

https://www.kerkenleven.be/uitgave/2233/artikel/vzw-de-schroef%E2%80%A9is-er-voor-mensen-uit-de-binnenvaart

​